Langs 674 km provinciale wegen in Zuid-Holland liggen bermen. Nu de provincie overgaat op ecologisch bermbeheer, wordt het maaisel steeds vaker afgevoerd. Zou het als grondstof duurzaam te hergebruiken zijn? Plennid, een Groene Groeier uit Hendrik-Ido-Ambacht doet hier onderzoek naar voor de provincie Zuid-Holland.
Door: Hans Oerlemans
Bedrijfseconoom Kees van Rengs richtte in 2016 Plennid op samen met businesspartner Niek Franken. “Wij adviseren over circulaire oplossingen voor restmateriaal dat overblijft bij groen onderhoud. Voor gemeenten en aannemers hebben we onderzoek gedaan naar circulaire houtketens. Hout is een geweldig bouwmateriaal. Balken, planken, maar ook meubels kunnen eeuwen mee, waarbij de CO₂ opgeslagen blijft. Ook voor bermmaaisel zijn er zeker duurzame toepassingen, alleen valt daar nog veel te ontdekken en te onderzoeken.”
CO₂ vasthouden
Gemeenten, provincies en waterschappen maaien veel hectaren bermen. Dat levert duizenden tonnen maaisel op. Nu wordt het grotendeels gecomposteerd waarbij in het blad opgeslagen CO₂ vrijkomt. De provincie Zuid-Holland vraagt Plennid advies over nieuwe bestemmingen voor bermmaaisel met een betere CO₂-balans. De vraag is actueel nu besloten is maaisel de komende jaren af te voeren om de bodem te verschralen. Dat biedt ruimte aan biodiversiteit. Inheemse bloemen en kruiden gedijen op een schrale bodem.
Plennid werkt met de Leven Cyclus Analyse (LCA) om inzicht te krijgen in de CO₂-voetafdruk van een keten of product. Dit resulteert in een CO₂-equivalent waarmee een vergelijking mogelijk is met andere producten en ketens. Een LCA is een goede methode om te bepalen welke nieuwe producten of initiatieven steun verdienen.
Van Bokashi tot Veezel
Franken: “We doen voor de gemeente Venray soortgelijk onderzoek naar duurzame bestemmingen voor maaisel. Meer overheden zijn ermee bezig. Je ziet ook startups die met interessante innovaties komen. We zijn het allemaal in kaart aan het brengen.”
Van Rengs: “Je kunt onder meer denken aan biocomposietwaarbij vezels uit maaisel worden gebonden met een hars of vermengd met gerecycled plastic. Dat levert een stevig materiaal op om bijvoorbeeld plantenbakken, paaltjes of afscheidingen van te maken. Nadeel is wel dat er weinig kleurkeuze is. Egaal witte paaltjes maken is nog een uitdaging.”
Een aantal bedrijven is bezig via raffinage waardevolle stoffen uit het gras te halen zoals suikers, eiwitten en aminozuren. De vezels die overblijven, zijn geschikt om isolatiemateriaal van te maken. In een experimentele opstelling is aangetoond dat zulke concepten werken en dat het hoogwaardige producten oplevert waarbij CO₂ blijft opgeslagen.
Een beter alternatief voor gangbare compostering is Bokashi: fermentatie zonder zuurstof. Het is een procedé afkomstig uit Japan. Bokashi bevat veel organische stof en nutriënten en is bovendien lokaal toe te passen (geen vervoer). Mogelijk kunnen er regionale ketens ontstaan: maaisel via Bokashi omzetten in een bodemverbeteraar voor gemeenten, boeren en/of particulieren.
Regionaal verwerken
Van Rengs: “Weer een ander soort toepassing komt van het initiatief Veezel: een procedé om papier te maken van bermgras en cellulose. Zo zijn er meer experimenten. Op kleine schaal succesvol, maar voor opschaling heb je afnemers nodig die grote volumes willen inkopen. Dan pas loont het om te investeren. Dit geldt voor veel toepassingen: een fabriek voor biocomposiet starten heeft alleen zin als er genoeg producenten zijn die het materiaal willen gebruiken. De keten moet zich sluiten: reststroom – nieuwe grondstof – eindproduct.”
Franken: “Innovaties genoeg, nu de markt nog. Het vergt een omslag in denken en het anders organiseren van waardeketens. Plennid kan hierin een rol vervullen door ketens te analyseren en transparant te maken. Onze expertise is het uitvoeren van LCA’s en het berekenen van de CO₂-balans. We hopen de provincie oplossingen te kunnen aanreiken voor het duurzaam regionaal verwerken van maaisel. De bevindingen kunnen mogelijk een rol spelen bij toekomstige aanbestedingen. We verwachten nog dit jaar te rapporteren.”
